Δαντόν

(Αρσί-σιρ-Ομπ 1759 – Παρίσι 1794). Εξελληνισμένος τύπος του ονόματος του Γάλλου πολιτικού Ζορζ Ζακ Νταντόν (Georges Jacques Danton). Ο Δ., που καταγόταν από επαρχιακή αστική οικογένεια, εγκαταστάθηκε το 1780 στο Παρίσι, όπου άσκησε το δικηγορικό επάγγελμα και σύντομα πήρε θέση δικηγόρου στο συμβούλιο του Γάλλου βασιλιά. Το 1789, όμως, το πολιτικό του ένστικτο τον ώθησε να προσχωρήσει στην επαναστατική ιδεολογία. Γρήγορα έγινε ένας από τους δημοφιλέστερους ηγέτες της (ολιγάριθμης τότε) λέσχης των Κορντελιέ και καταπολέμησε τους μετριοπαθείς της παρισινής Κομούνας, που είχαν ηγέτες τον Ζαν Μπεγί και τον μαρκήσιο Λαφαγιέτ. Από τότε η επιρροή του Δ. συνεχώς μεγάλωνε. Η αποτυχία του δημοκρατικού πραξικοπήματος (Ιούλιος 1791) τον ανάγκασε να εγκαταλείψει το Παρίσι και να καταφύγει πρώτα στην ιδιαίτερη πατρίδα του Τρουά και ύστερα στην Αγγλία. Ξαναγυρίζοντας στο Παρίσι, τον χειμώνα του 1791-92, έγινε ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της Κομούνας του Παρισιού και από τη θέση αυτή υποστήριξε αποφασιστικά την αριστερά της νομοθετικής συνέλευσης, που την αποτελούσαν Γιρονδίνοι και Ιακωβίνοι. Το 1792 προσχώρησε, μαζί με τους Γιρονδίνους, στο κόμμα που καταπολεμούσε τον δογματισμό του Ροβεσπιέρου και στη δραματική κρίση της άνοιξης και του καλοκαιριού αγωνίστηκε αποφασιστικά εναντίον της μοναρχίας και υπέρ της επανάστασης που κινδύνευε από ξένες εισβολές. Η πτώση της μοναρχίας, τον Αύγουστο του 1792, ήταν σε μεγάλο βαθμό δικό του έργο και αυτό τον έφερε στην εξουσία. Έγινε υπουργός Δικαιοσύνης και επηρέασε με την πρωτοβουλία και την προσωπικότητά του ολόκληρη την κυβέρνηση, η οποία βρισκόταν υπό την απειλητική σκιά των εισβολών των ξένων μοναρχών και των εσωτερικών αντεπαναστατικών κινημάτων. Έτσι υποστήριξε την ανάγκη της επιβολής υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας για την απόκρουση της πρωσικής εισβολής και την ψήφιση έκτακτων νόμων για να παραλύσει την εσωτερική αντίδραση. Ακριβώς αυτή η σειρά νόμων (τους οποίους ο Μαρά και οι οπαδοί του εκμεταλλεύτηκαν για να προκαλέσουν τις άγριες σφαγές του Σεπτεμβρίου του 1792) τον οδήγησε σε οριστική ρήξη με τους Γιρονδίνους. Καθώς θεωρήθηκε συνυπεύθυνος των σφαγών, ο Δ. δεν μπόρεσε να σχηματίσει μετριοπαθή πλειοψηφία στη συμβατική: οι Γιρονδίνοι απέκρουσαν τις προτάσεις του. Για να αποφύγει την απομόνωση, δεν είχε επομένως άλλη εκλογή παρά να ταχθεί αποφασιστικά με το μέρος της αριστεράς. Έτσι συνεργάστηκε στη συντριβή των Γιρονδίνων και, όταν οι στρατιές του συνασπισμού των βασιλιάδων απειλούσαν πάλι τα σύνορα της δημοκρατίας, την άνοιξη του 1793, αποφάσισε τη λήψη μέτρων, όπως η δημιουργία του επαναστατικού δικαστηρίου και η δικτατορία της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας – που αμφότερα θα γίνονταν αργότερα στα χέρια του Ροβεσπιέρου τα όργανα της Τρομοκρατίας. Από τον Νοέμβριο του 1793 έγινε στόχος μιας συμμαχίας οπαδών της Ερμπέρ και του Ροβεσπιέρου, που τελικά τον οδήγησαν στη λαιμητόμο με την κατηγορία της συνωμοσίας. Προικισμένος με εξαιρετικές ρητορικές ικανότητες, ο Δ. ήταν από τους λίγους ανθρώπους της Επανάστασης που είχαν πραγματικό πολιτικό αισθητήριο. Υποχρεωμένος, κυρίως από τις ανάγκες του πολέμου, να παίρνει στο εσωτερικό μέτρα των οποίων έπειτα δεν μπορούσε να ελέγξει τις συνέπειες, έχασε τον έλεγχο της κατάστασης. Τελικά τον οδήγησαν στον θάνατο οι μηχανισμοί εκείνοι στη δημιουργία των οποίων είχε ο ίδιος συμβάλει.